„Tam, gdzie była rana, jawi się teraz blizna. Na zawsze widoczna.Trzeba ją przyjąć. Skaza to część piękna i historii osoby. Należy do niej. Zasługuje na szacunek.” Joanna Bator, Purezento
Czym są blizny?
Blizny formują się w wyniku naturalnego procesu gojenia w miejscu rany, złamania lub cięcia jako gęsta, zwarta włóknista tkanka łączna. Budulcem tkanki jest kolagen o niższej funkcjonalnej jakości (kolagen nr 3) w porównaniu do normalnej tkanki (kolagen 1). Stanowią obszar somatycznej dysfunkcji i strukturalnej dewastacji tkanek. Ich jedynym zadaniem jest wypełnienie uszkodzenia po urazie. Bliznom zwykle towarzyszą adhezje, czyli ZROSTY.
Chociaż blizny stanowią naturalny biologiczny proces gojenia i zdrowienia miejsc urazu, zakłócają normalną fizjologiczną wymianę pomiędzy strukturami organizmu. Nerwy, krew, naczynia limfatyczne, skóra, powięź i inne tkanki napotykają barierę w postaci blizny. Barierę, która uniemożliwia im normalną wymianę. Nawet niepozorna, czasami niewidoczna blizna może powodować ból i napięcia w zupełnie innym miejscu ciała. Stopniowo może zrastać się z innymi narządami oraz tkankami powodując naprężenia tkankowo-powięziowo-mięśniowe. Blizna może też być bezpośrednią przyczyną bólu, jeżeli nerwy skórne i podskórne są przecięte wraz ze skórą i głębszą tkanką lub gdy nerw zostanie uwięziony przez bliznę lub zrost.
Blizny tworzą się nie tylko w wyniku otwartej rany. Nawet krwiaki, ukąszenia owadów, wkłucia po zastrzykach czy tatuażu mogą powodować zrostowe ograniczenia w obrębie tkanki łącznej, nie mówiąc już o skręceniach czy zwichnięciach. Ale właśnie te niewidoczne zmiany, których z reguły nie postrzegamy jako urazów mogących powodować blizny, mogą stanowić źródło dysfunkcji i bólu.
Rodzaje blizn
Bez względu na rodzaj i pochodzenie, blizny – pooperacyjne np. po cesarskim cięciu, po laparoskopii, po radioterapii, po mastektomii, po wyrostku itd. czy pourazowe np. po skręceniu, zwichnięciu, złamaniu albo po poparzeniu – zmieniają nasze ciało i sylwetkę. Bowiem powodują zmianę naprężenia powięzi w całym ciele (tzw. napięcie powięziowe). Wyróżniamy następujące rodzaje blizn:
- pooperacyjne,
- pourazowe – różnego rodzaju wypadki,
- pooparzeniowe – ogniem, wrzątkiem, tłuszczem, chemią
- stwardniałe – powstają przy nadwyrężeniu świeżej tkanki rany; podczas dłużej trwającego unieruchomienia w trakcie gojenia się rany; powszechne występowanie tej formy – jako efekt artroskopii kolana
- zanikowe wklęsłe ( atroficzne) – powstają, gdy nie jest wytwarzana odpowiednia ilość kolagenu żeby pokryć ubytek tkankowy, np. po trądziku lub po przebytej ospie wietrznej
- przerostowe (hipertroficzne) – powstają wskutek nadmiernej produkcji kolagenu; mogą w znaczący sposób oddziaływać na zaburzenie równowagi ciała (na statykę), transport płynów i funkcje tkanek
- keloidy (bliznowce) – powstają poprzez gwałtownie nadmierną produkcję kolagenu, wyrastając poza brzegi rany i tworząc nacieki do tkanki fizjologicznej
Cechy blizny
Struktura blizny jest przestrzenna, co oznacza że sięga w głąb różnych typów tkanek: mięśni, ścięgien i kości, a nie tylko skóry, gdzie jest widoczna. Dodatkowo, uwagę zwraca inny kolor tkanki (przebarwienia), zgrubienia, wypukłość albo wklęśnięcie. Co więcej, skóra w tym obszarze jest przesuszona i chropowata lub delikatna i przeźroczysta jak pergamin, czasami twarda jak lina, nierówna z grudkami, tkliwa albo bez czucia.
Należy zwrócić uwagę, że zewnętrzny wygląd blizny może być mylący, albowiem nie wskazuje na zakres zniszczenia głębszych tkanek. dr JC Gimberteau
Zrosty (adhezje)
Zrosty to nieprawidłowe połączenia pomiędzy tkankami i narządami. Adhezje powstają podczas kształtowania się blizn, i – jak grzybnia – przyczepiają się do głębiej położonych ślizgowych struktur takich jak:
- ścięgna, mięśnie, stawy, narządy wewnętrzne czy powięź powodując ograniczenie tych struktur
Blizny tworzą zrosty wewnątrz ciała. Są to pasma tkanki włóknistej, które powstają podczas chirurgicznej interwencji, jako powikłanie procesu gojenia. Zrosty działają jak obcisłe i za małe kamizelki, zmniejszając wydajność mięśni i narządów oraz powodując ból. Ponad to zrosty mogą się także tworzyć w wyniku stanu zapalnego, choroby zapalnej lub syndromu bólu regionalnego. Otóż, można je sobie wyobrazić jako wewnętrzne blizny łączące tkanki, które normalnie nie powinny być połączone. Dlatego w miejscu zrostów tkanka traci giętkość i elastyczność, przez co staje się sztywna. Terapia blizn musi być rozszerzona o pracę na obszarze zrostów.
Reakcje towarzyszące bliznom
Zwykle bliznom towarzyszą przykre symptomy i odczucia, ze względu na występowanie właśnie zrostów:
- przykurcze
- uczucie ciągnięcia,
- napięcie
- ból lub poczucie dyskomfortu,
- pojawienie się stanu zapalnego,
- swędzenie
- ograniczenie zakresu ruchu ciała,
- brak czucia w miejscu urazu lub nadwrażliwość na dotyk
- obniżenie nastroju
- zaniżone poczucie wartości
- depresja
Szczególny wpływ blizn na ciało
- ograniczają metabolizm,
- ściągają powięź,
- rozregulowują współczulny układ nerwowy powodując stres, zmniejszając zmienność tętna (HRV) i zmieniając napięcie nerwu błędnego.
- ranią powięź, powodując ograniczenia i nierównowagę strukturalną
- obniżają poziom hormonów żeńskich
- blokują krążenie krwi i przepływ energii przez system meridianów, wytwarzając zastój krążenia w kończynach dolnych.
- mogą powodować przewlekły ból w całym ciele.
Traumatyczne doświadczenia mogą pozostawić głębokie blizny, które utrwalają się w biologicznej i psychicznej sferze organizmu, i nieprzepracowane, nieuświadomione mogą być przyczyną chorób o podłożu psychosomatycznym.
Podsumowując, blizny i zrosty są podatne na zmiany przy pomocy interwencji manualnych takich jak właśnie ScarWork.
Zapisz się na sesję:
Żródła:
Dr Jean Claude Guimberteau, Architektura żywej powięzi człowieka, 2016
Nils E. Bringeland, David Boeger: Terapia blizn 2020
Sharon Wheeler, warsztaty ScarWork 2016, 2019; notatki własne
Yuan-Yi C, Yuan L, Yan-Bo C, Chun-Peng L, Wei-Chun H, Chun-Hsien W. Risk of Chronic Low Back Pain Among Parturients Who Undergo Cesarean Delivery With Neuraxial Anesthesia. Medicine (Baltimore). 2016 Apr; 95(16): e3468.